Bağımsızlık Mücadelesi’nin ilan edildiği Sivas Kongresi 106 yaşında

Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Bağımsızlık Mücadelesi’ni yerelden ulusala dönüştürdüğü Sivas Kongresi’nin bugün 106. yıldönümü.

Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Ulusal Bağımsızlık Mücadelesi’ni başlattığı Sivas Kongresi’nin dün 106. yıldönümüydü. Sivas Kongresi; 1. Dünya Savaşı’nın ardından Osmanlı Devleti ile emperyalist Batılı devlet arasında imzalanan Mondros Mütarekesi’yle; Anadolu’da emperyalist işgaller başlamışının ardından Türk ulusunun bağımsızlık mücadelesi kararı aldığı yer olarak tarihe geçti.

MUSTAFA KEMAL; TÜRK’ÜN UMUDU OLUYOR

Türk ulusunda işgale karşı tepkiler başlamıştı. Türk ulusunun işgallere karşı tutumu ise mütarekenin ardından 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelirken limanda demirlenmiş emperyalist devletlerin donanmasını gören Mustafa Kemal Paşa’nın “Geldikleri gibi giderler” sözü olmuştu.

İşgallere Türk ulusu tepki göstermiş, özellikle 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinde Hasan Tahsin’in (Osman Nevrez) işgalci Yunan ordusuna ilk kurşunu sıkması bu tepkinin tarihi simgesi olmuştu. İzmir’in işgali Türk ulusunda bir uyanışı tetiklemiş, yurdun dürt bir yanında işgal mitinglerce protestolar başlamıştı. Türk ulusu kuvayı milliye ve müdafaai hukuk cemiyetleri altında örgütlenmeye başlamıştı.

MUSTAFA KEMAL ANADOLU’YA GEÇİYOR

Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı Padişahı Vahdettin’in ve İstanbul Hükümeti’nin “teslimiyetçi” yapısına karşın Anadolu’da Türk ulusunun örgütlenmesini bir bağımsızlık mücadelesine dönüştürülmesi gerektiğini biliyordu. Bu durumda Mustafa Kemal Atatürk; Anadolu’ya geçem fırsatını ise 9. Ordu Müfettişi olarak 19 Mayıs 1919’da Bandırma vapuruyla Samsun’a geçmekle yakaladı.

SİVAS’A GİDEN SÜREÇ

Samsun’a varan Mustafa Kemal Paşa; burada bulunan İngiliz birliğine karşın; hemen harekete geçti. Mustafa Kemal Paşa 25 Mayıs 1919’da Havza’ya geçti. Bu geçişle Mustafa Kemal, Türk ulusuna ilk seslenişini yaptı. 28 Mayıs’ta yayımlanan Havza Genelgesi’yle Mustafa Kemal Paşa; halka protestoların sürdürülmesini, komutanlardan da ordularını dağıtmamalarını istedi.

DEVRİMİN FİTİLİNİN ATEŞLENDİĞİ YER: AMASYA

Havza Genelgesi’nin ardından Amasya’ya geçen Mustafa Kemal Paşa; Refet Bey (Bele), Rauf Bey (Orbay), Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ile bir araya geldi, Kazım Paşa (Karabekir) ve Mersinli Cemal Paşa ile de iletişime geçti. Mustafa Kemal Paşa bu isimlerle birlikte; İstanbul hükümetinin Türk ulusunu felakete sürüklediğini vurgulayan, “Yurdun bütünlüğü, ulusun bağımsızlığı tehlikededir” ile “Ulusun bağımsızlığı, yine ulusun azim ve kararıyla kurtulacaktır” denilen, “devrim bildirisi” de sayılan Amasya Genelgesi’ni yayımladı. Bu genelge de Sivas’ta ulusal bir kongrenin toplanması ve bu kongre için her ilden 3 delegenin gönderilmesi istendi.

BAĞIMSIZLIĞIN İLKELERİNİN BELİRLENDİĞİ YER: ERZURUM

Sivas’a geçmek için hazırlana Mustafa Kemal Paşa, Kazım Paşa’nın istemiyle doğu illerinin durumunu görüşmek için 23 Temmuz’da Erzurum Kongresi’ne katıldı. Ancak Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar ulusal boyutta olup, bağımsızlık mücadelesinin ilkeleri belirlenmiştir. Bu kongrede; “Ulusal sınırlar içinde yurt bir bütündür, bölünemez” ve “Kuvayı Milliye’yi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi etkin kılmak temel esastır” kararları alındı.

Sadrazam Damat Ferit Hükümeti ve işgal devletlerinin tehdit ve engellemeleri altında hazırlıkları süren Sivas Kongresi’ne beklentinin altında bir delege sayısı katıldı. Delege sayısının az olması ilk sıkıntıyı yaratsa bir kısmı “illerden gelme” ve bir kısmı “Sivas’ta atanma” 20–25 kadar delegenin katılımı ile Sivas Kongresi 4 Eylül’de açıldı. Ayrıca temsilcilerden bazıları farklı gün ve zamanda kongreye katılmışlardır. Bir hafta süren toplantılar sırasında Kongre’ye gelen bazı delegelerle toplam sayısı 38’e kadar çıktı.

1 HAFTA SÜRDÜ

Kongre az delegeye karşın 1 hafta sorunsuz sürdü ve 11 Eylül’de hem Anadolu’ya hem de tüm dünyaya yayımlanması amacıyla bir bildirge yayımlandı. Sivas Kongresi’nde ulusal kararlar alındı. Erzurum Kongresi’nde alınan kararların ulusal boyuta getirildiği kararlar kapsamında; “Heyeti Temsiliye” tüm yurdun temsilcisi olan bir idare kurumuna dönüştürüldü.

ULUSAL BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ BAŞLATILDI

Sivas Kongresi’nde parçalanamaz kabul edilen yurdun sınırları Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı Osmanlı sınırları kabul edildi. Sivas’ta alınan en önemli karar Anadolu ve Rumeli Anadolu müdafaai hukuk cemiyetleri “Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirildi. Böylece, yurdun 4 bir yanındaki bağımsızcıları tek bir çatı altına getirerek, bağımsızlık mücadelesinin ulusal bir kimlik kazanması sağlandı.

MUSTAFA KEMAL, LİDERLİĞE YÜKSELDİ

Mustafa Kemal’in Havza’dan başlattığı süreç, Sivas Kongresi’yle ulusal bir boyuta taşındı. Sivas Kongresi’yle Mustafa Kemal; İstanbul Hükümeti ve işgal devletlerinin tüm engellemelerine karşın Anadolu’da başlayan direnişi merkezileştirdi ve kendi liderliğini de güçlendirdi. Sivas Kongresi, Ulusal Bağımsızlık Mücadelesi’nin başlatıldığı ve Türk ulusunun umudunun Anadolu’da olduğunu gösteren bir kongre olmuştur.

MÜCADELEYİ KİTLESEL BİR TABANA YERLEŞTİRDİ

Kongreyi Cumhuriyet’e değerlendiren Ufuk Üniversitesi Tarih bölümünden Doç. Dr. F. Rezzan Ünalp, “Sivas Kongresi’nde Mustafa Kemal güç kazandı ve mücadelenin önderi konumuna geldi. O, mücadeleyi kitlesel bir tabana yerleştirdi. Bu hukuki anlamıyla ulusal egemenlik ilkesinin yaşama geçmesi demekti ve yeni bir devletin oluşması anlamına geliyordu. Mustafa Kemal Paşa, Sivas Kongresi’nde tam bağımsızlık anlayışını ulusal bir programa dönüştürmüş ve genel siyasi programı ortaya koymuştu. Kongre kararlarıyla Mustafa Kemal, henüz mücadelenin başında gelecekteki devletin çerçevesini çizmişti. Bu devlet ulusal egemenliğe dayalı, demokratik, laik ve bağımsız bir devlet olacaktı” dedi.