Türkiye’de akaryakıt fiyatları, küresel petrol fiyatlarındaki düşüşe rağmen artış göstermeye devam ediyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’de vergi yükünün uluslararası kıyaslamalara göre yüksek olmadığını sık sık belirtirken akaryakıtta zam oranlarının, dolar/TL kurundaki yükselişi bile aşması dikkat çekti.
Türkiye ekonomisinin hassas göstergelerinden biri olarak yakından takip edilen akaryakıt fiyatları, son dönemde petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar ve döviz kurlarındaki hareketlilik nedeniyle çeşitli değişikliklere sahne oluyor. Ancak bu değişimlerin ekonomik gerçeklerle ne kadar uyumlu olduğu tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Amerika Birleşik Devletleri’nin Rus petrol üreticileri Rosneft ve Lukoil’i kara listeye almasının ardından, Türkiye dahil birçok ülkede akaryakıt fiyatlarında dalgalanma yaşandığı ifade edilirken, rafineri marjlarının sürekli yükseldiğine dikkat çekiliyor. Cuma gününden itibaren motorine 2,5 TL zam yapıldı.
EKONOMİK VERİLER TERSİNE İŞLİYOR
Ekonomik veriler incelendiğinde, akaryakıt fiyatlarının düşmesi gerekirken artış gösterdiği anlaşılıyor.
Brent petrol fiyatları yıl başında 73,06 dolar seviyesindeyken, 21 Kasım itibarıyla 58,05 dolara gerileyerek yüzde 20,54 oranında düştü. Ancak aynı dönemde satılan akaryakıt fiyatları tam tersi bir seyir izledi.
2 Ocak tarihinde benzin litre fiyatı 44,44 TL, motorin litre fiyatı ise 45,31 TL seviyesindeydi. 21 Kasım itibarıyla benzin litre fiyatı 56,18 TL‘ye, motorin litre fiyatı ise 59,47 TL‘ye yükseldi. Benzin fiyatları yıl başından bugüne yüzde 26,41, motorin fiyatları ise yüzde 31,25 oranında artış gösterdi. Yapılan hesaplamada ise akaryakıt fiyatlarının uluslararası fiyatları karşısında dolardaki artışa rağmen fiyatların düşmesi gerektiği ortaya çıktı.
DOLAR ARTIŞININ ÜZERİNDE ZAM
Dolar/TL kuru 2 Ocak’ta 35,27 seviyesinde yıla başladı. Merkez Bankası’nın dolara karşı baskı politikasına rağmen dolar yükselişine devam etti ve 21 Kasım 2025 tarihi itibarıyla 42,43 seviyesinde seyrediyor.
Bu veriler, dolar/TL’nin yıl başından bu yana yüzde 20,30 seviyesinde artış gösterdiğini ortaya koyuyor. Dolardaki yüzde 20,30‘lik artışa karşın benzine yüzde 26,41, motorine ise yüzde 31,25 oranında olmak üzere dolardaki artışın da üzerimde zam yapılması dikkat çekiyor.
Akaryakıtta 1 Ocak 2025 tarihindeki ile aynı oranda vergiler alınması durumunda yapılan zamlar bir yana indirim yapılmalıydı.
DEPO BAŞINA 808 LİRA DAHA VERGİ
Petroldeki yüzde 20,54’lük düşüş ve dolar kurundaki yüzde 20,30’luk artışla birlikte yılbaşından bu yana akaryakıt fiyatlarında yüzde 4,41’lik indirim yapılması gerektiği ortaya çıkıyor.
Bu da litre fiyatı 56,18 TL olan benzinin 42,48 TL; litre fiyatı 59,47 TL olan motorinin ise 43,31 TL’ye satılması gerektiği anlamına geliyor.
Gizli zammın büyüklüğü 1 litre benzin için 13 lira 70 kuruş, 1 litre motorin için ise 16 lira 16 kuruş oldu.
50 litrelik bir depoya sahip olan benzinli bir araç sürücüsünün depoyu doldurmak için yılbaşından bu yana fazladan 685 TL vergi, motorin alan sürücününse 808 TL fazladan vergi vermesi gerekiyor.
Motorin fiyatlarındaki büyük yükseliş benzindeki artışları dahi geride bırakırken, bu yapılan zamlar nakliye ve tarım başta olmak üzere kullanılan dizel motorlu araçların kullanım giderini artırdığı için TÜİK’in kasım ayında açıkladığı yüzde 32.87’lik enflasyonda da dolaylı olarak fiyatların artmasına sebep olduğu için önemli bir bölüm oluşturuyor.
‘VERGİ YÜKÜMÜZ YÜKSEK DEĞİLDİR’
Akaryakıt fiyatlarındaki artışlar sürerken, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 6 Kasım 2025 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bakanlığıyla bağlı kuruluşlarının 2026 bütçelerini sunduğu anlarda daha önce defalarca ifade ettiği gibi yine Türkiye’de vergi yükünün diğer ülkelere göre yüksek olmadığını iddia etti.
Ortalaması yüzde 33,9 olan OECD ülkeleri arasında Türkiye’nin en düşük vergi yüküne sahip 5’inci ülke olduğunu belirten Şimşek, Türkiye’de dolaylı vergi yükünün yüzde 10,7, dolaysız vergi yükünün ise yüzde 12,8 seviyesinde olduğunu ifade etti. Şimşek, “Yaygın kanaatin aksine vergi yükümüz uluslararası kıyaslamalara göre yüksek değildir. Dolaysız vergilerin yeterli düzeyde olmaması temel sorunumuzdur” dedi.
Bakan Şimşek’in bir önceki görev döneminde de yüksek vergiler nedeniyle Türkiye’de dünyanın en pahalı benzininin satıldığı kaydedilmişti. Bu dönemde akaryakıt fiyatlarındaki yükseliş benzer bir işleyişin tekrar ettiğini gösterdi.