ANKA Ekonomi Koordinatörü Erdal Sağlam’ın kaleminden Haftalık Ekonomi Analizi

Uzun zamandır tartışılan vergi paketi nihayet bu hafta TBMM gündemine gelecek. Önümüzdeki hafta, yapılan elektrik zammının ardından yeni gelecek zamlar, enflasyon ve yeni vergi paketi gündemde olacak.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Pazartesi günü iş dünyasının temsilcileriyle biraraya gelip, vergi paketinin son şeklini anlatacak. Ardından Cumhurbaşkanı ile son hali belirlenip, paket TBMM gündemine getirilecek.

Vergi paketinden bazı maddelerin çıkarıldığı anlaşılıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın açıklamalarından, kirada stopaj uygulamasının pakette yer almayacağını, belki kira bildirimiyle ilgili düzenleme olabileceğini anlıyoruz. Aynı şekilde kamuoyunda yanlış yorumlandığı belirtilen bahşişten vergi gibi maddelerin de yeni pakette yer almayabileceği belirtiliyor.

Vergi paketinde yer alan maddeler daha çok iş dünyasıyla ilgili düzenlemeler olacak. Burada önemli olan uluslararası şirketlerden alınacak asgari vergi yanında, mevcut kurumlar ve gelir vergisinde de stopaj uygulaması getirilip, asgari bir vergi tahsilatının yapılmasına dönük maddeler. Bunların bütçe açığını kapatmak için “olmazsa olmaz” vergiler olduğu belirtilirken, “nereden buldun” dediğimiz, gelire göre aşırı harcamalara incelemelerin getirilmesi de önemli.

Yine iş dünyasını yakından ilgilendiren bir konu da mevcut vergi muafiyet ve istisnalarının büyük ölçüde kaldırılacak olması. Maliye Bakanlığı’nın buradan önemli miktarda gelir beklediğini biliyoruz.

Kısacası; özellikle önümüzdeki yıldan itibaren vergi gelirlerini kalıcı biçimde artırıp, bütçe açıklarını azaltacak enflasyonla mücadeleye katkı sağlayacak önemli maddelerin vergi paketinde yer alıp almayacağı en çok merak edilen konular olacak. Bu arada önce 3 bin TL denilip, daha sonra 1500 TL’ye indirildiği belirtilen yurt dışı çıkış harcında daha da düşük yeni bir tutar belirleneceği beklentisi de var.

Haziran enflasyonu ve gelecek zamlar

Geçtiğimiz hafta sonunda duyurulan yüzde 38 oranındaki elektrik zammı, hem vatandaş, hem de maliyeti artan iş kesiminde büyük tepki gördü. Bunu yeni zamların izlemesi bekleniyor. Bu zamların enflasyonla mücadeleyi nasıl etkileyeceği de, belli ki yoğun olarak tartışılmaya devam edecek.

Çarşamba günü açıklanacak Haziran ayı enflasyon rakamı, yüzde 75’in üzerine çıkan yıllık enflasyonda ne kadarlık düşüş olduğunu gösterecek. Yüzde 2-2,5 arasında gelmesi beklenen Haziran enflasyonuyla birlikte yıllık oran düşüşe başlayacak ama ancak yüzde 72-73 gibi bir rakama inmesi bekleniyor.

Haziran enflasyon rakamlarının bir önemi de ilk 6 aylık enflasyon rakamlarına göre maaşlar ile bazı malların ÖTV ve KDV oranlarında yapılacak zamları belirlemesi. Yasaya göre alkollü içki, tütün mamülleri ve akaryakıt vergileri, ilk 6 aylık ÜFE oranı kadar artırılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sıfıra kadar indirme yetkisi var ancak ek gelir hedeflenen bu dönemde bu yetkisini kullanmayıp, otomatik vergi zamlarının gelmesi bekleniyor.

Elektrik zamlarının ardından yeni gelecek zamların enflasyona etkisi de katmerli olacak. Temmuz’dan başlayarak, baz etkisi nedeniyle yıllık enflasyon rakamlarındaki gerilemenin büyümesi bekleniyor. Temmuz ve sonrası yıllık enflasyonda 20 puanı aşkın düşüş beklenirken, yeni zamların bu düşüşü hangi oranda frenleyeceği de merak konusu. Dolayısıyla zamlarla birlikte yıl sonu enflasyon hedefine ne kadar yaklaşılabileceği de tartışma konusu olacak.

Bu arada tabii ki Haziran ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla emekli ve memurların yarıyıl zammı da belli olacak. İşçi emeklilerine yasaya göre ilk 6 aylık enflasyon kadar ek zam yapılması gerekiyor. Ancak taban fiyatı 10 bin TL’nin altında kalan emeklilere verilecek zam tartışma konusu olacak. Taban fiyat artırılmadığı takdirde yaklaşık 3 milyon emekli ya hiç zam alamayacak ya da zam oranı düşük kalacak. Taban fiyat konusunda, bu emeklilerinin mağduriyetini düzeltecek bir düzenleme yapılıp yapılmayacağı belli değil.

Memur ve emeklilerine yapılacak zam oranı ise toplu sözleşme hükümleri gereği, ilk 6 aylık enflasyon rakamının 4-5 puan altında kalacak. Çünkü memur ve emeklilerine yüzde 15 zam verilip, bunun üzerine enflasyon farkı uygulanıyor.

Asgari ücrete yarı yıl zammının yapılmayacağı hemen hemen kesin gibi. Son elektrik zamları ardından, asgari ücretlinin ve taban fiyatı düşük emeklinin durumunun çok daha zorlaşacağı ortada. Bu durum büyük tepki çekerken, iktidarın enflasyonla mücadelenin yükünü tümüyle bu dar gelirli kesim üzerine yıkılmadığını göstermesi gerekecek. Bu nedenle varlıklı kesimlere ve işletmelere önemli vergi yükünün getirilmesi sürpriz olmamalı. Aksi takdirde toplumsal tepkinin iyice büyümesi kaçınılmaz olabilir.